N° 122 : Ἰουλία Πῶλλα (Iulia Polla)

Datation : Première moitié du IIe siècle après J.-C. ?
Cité : Ephèse

Présentation : 
Iulia Polla a été cosmeteire d'Artémis, prytane, et grande-prêtresse à Ephèse (1). Elle porte le même nom que la sœur du consul de l'année 105, C. Antius Aulus Iulius Quadratus. Il est cependant peu probable qu'il faille identifier la grande-prêtresse d'Ephèse et la soeur du consul : cette dernière ayant été regina sacrorum à Rome, il est possible qu'elle ait dû résider dans la capitale. En outre, si elle est honorée à Ephèse (4), c'est à Pergame qu'elle a été gymnasiarquie et prytane (2), peut-être in abstentia si la fonction de regina sacrorum exigeait sa présence à Rome (2). Selon H. Halfmann, Iulia Polla a été mariée deux fois : à un Iulius de Pergame, père de Nabus et de Fronto, et à T. Flavius Apellas d'Éphèse, père de Flavia Polla, par laquelle elle est apparentée aux grands-prêtres d'Éphèse Claudia Crateia et Claudius Metrobius. Mais l'épouse de T. Flavius Apellas peut être une parente de la soeur du consul. D'ailleurs, dans l'inscription mentionnant la grande-prêtrise, les liens avec C. Antius A. Iulius Quadratus n'apparaissent pas, contrairement à ce que l'on peut lire dans d'autres textes (4, 5)a. L'identification entre la grande-prêtresse d'Ephèse et la soeur de C. Antius A. Iulius Quadratus nous paraît donc très incertaine.
Sources : 
1/ I.Ephesos 980
ἀγα[θῃ] | τύ[χῃ. | Κ]λαυδίαν Κρατεία[ν Oὐηριανὴν | συ]νκλητικήν, τὴν πρύ[τανιν | καὶ] γυμνασίαρχον | [πάν]των τῶν γυμν[ασίων] | [...] σεμνῶς [..... ..... ...... . ἱερῆν καὶ | κοσ]μήτειραν τ[ῆς ἁγιωτάτης Ἀρ]τέμιδος, ἱε|[ρατεύ]σασαν ἀξίως [καὶ σεμνῶς, θυγ]ατέρα πρὸς | [μὲν] πατρὸς Κλ(αυδίου) Μητροβίου Oὐη[ρ]ιανοῦ, ὑοῦ | [Κλ. Μη]τροβίου καὶ Κλαυδίας Κρατείας ἀ[ρχι]ερέων, | [πρὸς δ]ὲ μητ[ρ]ὸς Oὐλπίας Δημοκρατείας κοσμη|[τείρη]ς, ἐγγόνην Ἰουλίας Δαμιανῆς Πώλλης | [ἱερῆς κ]αὶ κοσμητείρης καὶ πρυτάνεως, | [προεγ]γόνην Φλ. Πώλλης ἱερῆς καὶ κοσ|[μητεί]ρης, ἀπογόνην δὲ Ἰουλ. Πώλλης | [ἱερῆς κ]αὶ κοσμητείρης καὶ ἀρχιερείας | [καὶ πρυτά]νεως καὶ Μινδίας Ποτεν|[τίλλης ἀ]ρχιερείας καὶ κοσμητείρης, | [ἀνάγουσα]ν τὸ γένος ἐκ τῶν ἱερειῶν | [καὶ κοσμη]τειρῶν.
2/ IGR 4, 1687
Ἰουλία Aὔλου θυγάτηρ Πώλλα βασιλὶς τῶν ἐν θεᾶι Ῥώμῆ ἱερῶν, γυμνασίαρχος καὶ πρύτανις τῆς μητροπόλεως τῆς Ἀσίας καὶ δὶς νεωκόρου πρώτης Περγαμηνῶν πόλεως σὺν τοῖς τέκνοις Γ. Ἰ(ουλίῳ) Νάβῳ καὶ Γ. Ἰ(ουλίῳ) Φρόντωνι συγλκητικοῖς Ἰουλίαν Τύχην τὴν ἑαυτῆς μητέρα, πρύτανιν καὶ ἱέρειαν διὰ βίου τῶν θεσμοφόρων θεῶν.
3/ I.Ephesos 989A
l. 4-5 : ἐπ[ὶ πρυτάνε]|ως Ἰουλίας Πώλλης.
4/ I.Ephesos 3034
[Π]ῶλλαν, ἀδελφὴν δὲ | [Γ(αΐου) Ἀντίου Αὔλου Ἰουλίου, Αὔλου |υἱοῦ, Οὐολτινία, Κουαδράτου, | ὑπάτου βʹ, ἑπτὰ ἀνδρῶν | ἐπουλώνων, φρᾶτρεμ Ἀρουᾶλε[μ], | πρεσβευτοῦ καὶ ἀντιστρατήγου | Ἀσίας δίς, πρεσβευτοῦ Σεβαστοῦ | ἐπαρχείας Πόντου καὶ Βειθυνίας, | Καππαδοκίας, Γαλατίας, Φρυγίας, Λυκ[α]|ονίας, Παφλαγονίας, Ἀρμενίας μεικρ[ᾶς], |ἀνθυπάτου Κρήτης καὶ Κυρήνης, πρε[σ]|βευτοῦ Αὐτοκράτορος καὶ ἀντιστρατήγου | ἐπαρχείας Λυκίας Παμφυλίας, πρεσβευ|τοῦ καὶ ἀντιστρατήγου Αὐτοκράτορος | Νέρουα Τραιανοῦ Καίσαρος Σεβαστοῦ Γερ|μανικοῦ Δακικοῦ ἐπαρχείας Συρίας | Φοινείκης Κομμαγηνῆς Τύρου, |τὴν ἀνάστασιν ποιησαμένου τοῦ | ἀνδριάντος ἐκ τῶν ἰδίων Τι(βερίου) Φλαουίου, | Περιγένους ὑοῦ, Κυρείνα, Πυθίωνος, | ἀσιάρχου, καὶ Φλαουίας Μύρτου, τῆς γυναι|κὸς αὐτοῦ, σὺν καὶ τοῖς τέκνοις Φλαουίοις | Ἀριστοβούλῳ, Ἰουλιανῷ, Σκάπλᾳ, Πυθιάδι.
5/ G. E. Bean, JHS 74 (1954), p. 92 n°29
[Ἰουλίαν Πώλλα]ν τὴν ἀδελφὴν Ἰουλίου Κουαδράτου, τοῦ δικαιοδότου Καυνίων ἡ βουλὴ καὶ ὁ δῆμος.
6/ I.Pergamon 432c
Ἰουλ[ίαν Πώλλ]αν θυγατέρα Ἰουλί[ου].

Bibliographie : 
PIR² I 691 ; RE X 944 n° 587 ; Halfmann 1982 p. 115 (notice) et 139 (stemma).

Notes : 
a La soeur du consul est honorée d'une statue à Pergame (6), sa cité d'origine, à Ephèse (4), et elle apparaît également sur une inscription honorifique de Caunos en Carie (5), où la famille avait peut-être des propriétés.

Mis à jour le 17/01/2012